Kamerkoor Scala geeft minimaal één keer per jaar een volwaardig concert, met daarnaast nog incidenteel kleine concerten in min of meer besloten kring, en try-outs. Voor deze concerten hebben we een aantal malen contact gezocht met koren die een vergelijkbaar repertoire zingen, om gezamenlijk een heel concert te vullen. Wij zingen meestal a capella, maar soms ook met instrumentale begeleiding. Eén keer (2010, de Nicolaas Cantate van Benjamin Britten) hebben wij voor de muziek een mise-en-scène laten ontwerpen.
Alle projecten zijn opgebouwd rond een thema. Per project wordt minimaal een half jaar (intensief) naar een concert toegewerkt, en daarnaast onderhouden wij een basisrepertoire voor de ‘kleine concerten’.
Engelse liederen en Misatango
Ons postpandemieproject, om het maar eens alliteratief te zeggen, is schoorvoetend weer in de steigers gezet. Het was moeilijk repeteren in coronatijd. Wij hebben ons net als andere koren moeten behelpen met online- en openluchtrepetities. Dat ging zoals het ging, maar was natuurlijk, vooral wat het eerste betreft, moeizaam, omdat de essentie van samenzang, namelijk samen zingen, onmogelijk was. Vanaf september 2021 is de situatie weer min of meer normaal, en inmiddels hebben we onze koorklank enigszins teruggevonden. Dat geeft moed.
Het repertoire is aangepast aan de omstandigheden. De meeste stukken hebben pianobegeleiding, omdat dat steun gaf bij de onlinerepetities. Dit repertoire willen we graag in 2022 enkele keren uitvoeren.
Het programma bestaat uit twee delen. Een reeks Engelstalige liederen uit de twintigste eeuw en de Misatango van de Argentijnse componist Martín Palmeri. Hij werd geboren in Buenos Aires, in 1965, en heeft een mis in tangostijl geschreven — vandaar Misatango. Het is een warmbloedig stuk voor bandoneon, piano, strijkers en gemengd koor, dat je algauw doet vergeten dat de tekst religieus is. Het kenmerkende syncopische ritme en de strakke articulatie, gecombineerd met soms schurende samenklanken, geven het stuk een onmiskenbaar sensuele gloed. We gaan het op 10 april zingen met pianobegeleiding. (Klik hier voor informatie over het concert op 10 april.) En in oktober nog eens, maar dan met compleet ensemble.
De Engelse liederen omvatten romantische part songs van Edward Elgar en Benjamin Britten, maar ook modernere werken van Amerikaanse componisten als Samuel Barber, Eric Whitacre en Philip Glass. De klanken en thema’s zijn vertrouwd, maar gaan gepaard met koorexperimenten die vervreemdend werken.
Concert: Uitgevoerde werken: Met medewerking van: Titia Feldman – fluit; Lieuwe de Vries - klarinet; Koos van Tubergen – fagot. |
Que Deo placuit Religieuze muziek bevat altijd een extra laag van ontroering. Om dat te ervaren hoef je niet gelovig te zijn. Het besef dat de teksten zo veel betekend hebben voor zo veel mensen, dat ze zo vaak herhaald zijn, hoop hebben gegeven, dankbaarheid, ootmoed en blijdschap hebben gegeven, dat alles tilt de muziek boven het alledaagse uit. Voor een kamerkoor is er ook een heel praktische reden om religieuze muziek te zingen: verreweg de meeste westerse koormuziek ís nu eenmaal religieus. En vaak schitterend mooi, zoals de motetten van Jacob van Berchem. Het ene (Alleluja) uitbundig blij, het andere (O Jesu Christe) een aangrijpende smeekbede. De hedendaagse Noorse componist Ola Gjeilo laat zich voor zijn motet Ave generosa duidelijk inspireren door de Renaissance. En in dit geval ook door een Middeleeuwse tekst van Hildegard van Bingen. Herman Strategier grijpt met zijn Vier Maria Antifonen nog verder terug: naar Gregoriaanse helderheid en eenvoud. Dat pakt prachtig uit bij de teksten die aan de Heilige maagd Maria gewijd zijn en bij de klank van de drie begeleidende blaasinstrumenten. Bij motetten is de tekst heel belangrijk. De muziek moet die verduidelijken en versieren. Maar in een mis is die harmonische eenheid van tekst en klank soms ver te zoeken. Veel Renaissance-componisten konden het niet laten om bij de woorden et ascendit in caelum de noten de hoogte in te laten wervelen, of om Jesu Christe van extra versieringen te voorzien, maar Palestrina doet dat vrijwel niet. Hij mikt kennelijk ergens anders op. Het gaat hem niet om het overbrengen van een bepaalde inhoudelijke boodschap, maar om het inprenten van een formule. Een mantra, zo u wilt. Dat leidt er soms toe dat de muziek tegen de woordaccenten ingaat. Lastig om koers te houden voor een zanger! Het resultaat is een lied van eeuwigheid, dat begon, lang voordat het Kyrie werd ingezet, en voortgaat, lang nadat het Dona nobis pacem geklonken heeft. |
Concerten: Uitgevoerde werken: Orkest: Ouverture Corolian van Beethoven Dit project werd mede mogelijk gemaakt door het Amsterdams Fonds voor de Kunst.
|
Het Concert van Europa Toen Napoleon Bonaparte definitief verslagen en verbannen was, moest de kaart van Europa opnieuw worden ingetekend. In Wenen vonden langdurige vredesonderhandelingen plaats. Als afsluiting daarvan werd in 1818 het “Concert van Europa” in het leven geroepen. De Europese vorsten, na de Franse Revolutie in hun soevereiniteit hersteld, zouden in een welhaast muzikale harmonie de vrede in het Europese continent bewaren. Het was in deze sfeer van wederopbouw dat Luigi Cherubini een Requiem schreef voor de laatste koning van Frankrijk, Lodewijk XVI. Deze was in 1793 op de guillotine om het leven gebracht. Het werk is dus een politiek statement met een reactionair karakter. En ook in muzikaal opzicht kijkt de componist naar het verleden: zijn Requiem doet denken aan dat van van Mozart, zonder dat er sprake is van plagiaat. 200 jaar later, in 2018,bracht kamerkoor Scala, begeleid door een orkest van 30 enthousiaste amateurs, (opnieuw) het Requiem van Cherubini uit. Eerder had het koor het werk uitgevoerd met pianobegeleiding, maar de muzikale zeggingskracht van een uitvoering met orkest is nu eenmaal vele malen groter, vandaar dat er in november van dat jaar een tweede uitvoering kwam. Carine Lacor, medewerkster van het NPO Radio 4-programma De Muziekfabriek gaf een toelichting op de historische context van beide stukken. Lees ook ons programmaboekje. Op 22 november 2018 werd ons concert aangekondigd in het programma “De muziekfabriek” op Radio 4. U kunt hier het geluidsfragment beluisteren:
|
Zondag 9 april 2017 – 15:00 uur, Oranjekerk,
|
Noorderlicht Een concert met Noord-Europese klanken Scala bracht in 2017 een programma met liederen uit Noord Europa. Om precies te zijn uit IJsland, Finland, Zweden en Noorwegen. Het programma werd aangevuld met liederen, gezongen door Yvette Dekker onder begeleiding van pianist Kimball Huigens. Het koor zong onder andere een filosofisch lied van Jean Sibelius, Drömmarna, een tekst uit het hooglied, Northern Lights genaamd en getoonzet op de ijle klanken van de componist Ola Gjeilo, en een aandoenlijk wiegelied van de IJslander Jón Thórarinsson. Voorts een Requiem van Jón Leifs, eveneens uit IJsland, en een mis van de Noor Knut Nystedt. Dit project werd mede mogelijk gemaakt door het Amsterdams Fonds voor de Kunst.
|
Kamerkoor Scala Zondag 24 april 2016, Muiderkerk, Amsterdam, met orgel en een ensemble van strijkers en hobo. |
Mozart weer in Amsterdam ! In 2016 was het 250 jaar geleden dat de tienjarige Mozart in de Salle du Manège aan de Leidsegracht optrad. De familie Mozart was door ziekte van Wolfgang wat langer in Nederland gebleven, maar hij was inmiddels fit genoeg om in Amsterdam een concert te geven. Kamerkoor Scala wilde deze bijzondere gelegenheid graag aangrijpen om de Mis in C-groot (KV 167) ten gehore te brengen die Mozart op 17-jarige leeftijd schreef. Mozart was dol op opera en dat is goed te horen. De mis is geen zwaar religieuze muziek maar een heel vrolijk stuk. De invloed van Haydn en Bach op Mozart lieten we horen door de mis vooraf te laten gaan door de cantate van Johann Sebastian Bach Weinen, sorgen, klagen, zagen [BWV 12] en het motet van Joseph Haydn Insanae et vanae curae. Een uitgebreidere toelichting met muzikale voorbeeldenwerd gegeven door Piet Verwijmeren (hij schreef het boek Mozart op reis). Daarin wordt ook op een anekdotische wijze de persoon van Mozart en zijn tijd belicht. Zie ook de Toelichting op het programma. Dit project werd mede mogelijk gemaakt door het Amsterdams Fonds voor de Kunst en het VSBfonds.
|
Kamerkoor Scala |
Tränen in den Wimpern De Romantiek! De overweldigende natuur tegenover de nietige mens! Heftige gevoelens, van het diepste leed tot overstelpende blijheid. Een rijkere inspiratiebron voor kunstenaars is er nauwelijks te bedenken. In de 19e eeuw heeft men zich er dan ook gretig aan over gegeven. In de beeldende kunst, maar niet minder in muziek en poëzie. Woorden als Sehnsucht, Leidenschaft, Traurigkeit, Wonne, dream, weeping, summer night, injury en ga zo maar door zijn niet van de lucht. Als 21ste-eeuwer sta je er een beetje vreemd tegenover, er ontbreekt vaak een invoelbaar verhaal. Maar dat was voor de Ware Romanticus slechts bijzaak. Het gevoel staat op zichzelf, is tot doel verheven, losgetrokken van het voze verband tussen oorzaak en gevolg. Soms wordt het waarom van al die heftige emoties niet eens duidelijk. Scala heeft een keuze gemaakt uit Duitse en Engelstalige Romantische liederen. Het programma vóór de pauze is geheel vocaal, daarna zingen we met pianobegeleiding. Tegenover de ‘zware’ romantische werken staat een aantal met een wat luchtiger toon. Een bijzondere plaats nemen de zigeunerliederen van Brahms en Dvořak in. Het zigeunerleven – of wat men zich daarbij voorstelde – was een geliefde kapstok voor de Romantische kunstenaar. En als je het niet zo nauw neemt met de werkelijkheid, maar je laat meeslepen door de manier waarop deze componisten intense gevoelsuitbarstingen in klank hebben omgezet, valt er heel veel te genieten. |
 |
Pulchra es Op 13 april 2014 gaf Scala een concert onder de titel Pulchra es (‘Je bent mooi’), waarin de vierstemmige mis van William Byrd (1540-1623) centraal stond. Slechts drie missen schreef hij. En dat is al bijzonder, omdat in zijn tijd de katholieke geloofsbeleving onder zware druk stond. In de Renaissance worden de misdelen voor het eerst in muzikale samenhang getoonzet, en daarmee werd ook samenhang gegeven aan de Katholieke eredienst. De mis werd gespiegeld door een aantal 20ste en 21ste eeuwse motetten van Lajos en György Bárdos en van Ola Gjeilo. Het huiveringwekkende drama van het Libera me van Lajos Bárdos roept associaties op met de helse taferelen van Jeroen Bosch, evenals het stuk Eli! Eli! Van zijn broer György, waarin de laatste woorden van Jezus aan het kruis verklankt zijn. Geheel anders van toon is de compositie Northern Lights van de van oorsprong Noorse componist Ola Gjeilo, waarin een geliefde wordt bezongen in een ontroerende tekst uit het Hooglied (pulchra es, amica mea). IJle klanken roepen een hemelse sfeer op en doen inderdaad denken aan de kleurige sluiers van het noorderlicht.
|
 |
Madrigalen, oud en nieuw Op 14 april 2013 gaf Scala in de Oranjekerk te Amsterdam een concert met a capella, niet-religieuze koormuziek in de moederstaal (dat is de letterlijke vertaling van het woord ‘madrigaal’), uit vroege tijden en uit de twintigste eeuw. Typische madrigalen-thematiek (liefde, natuur, spot, ironie), en emoties (trouw-ontrouw, liefdesverdriet, angst en ontzag voor de nacht en voor de natuur) kregen in de 16e eeuw andere noten dan nu. Maar inhoudelijk blijkt het om universele zaken te gaan, die door de eeuwen heen eigenlijk op dezelfde manier beleefd worden. Het concert was onderverdeeld in vier blokjes: Spaans (oude muziek), Engels (oude en nieuwe muziek), Nederlands (oude muziek) en Frans (oude en nieuwe muziek).
|
Op 10 juni 2012 gaf Scala een concert in de Oranjekerk te Amsterdam, met een programma onder de titel ‘Bach meets Barber’, waarbij werken uit de vroegbarok (Schütz, Graun, Bach, Telemann) en werken van moderne(re) Amerikaanse componisten (Glass, Barber, Copland, Ahbez, Lauridsen) met elkaar werden gecontrasteerd.
In het kader van de Open Tuinen Dagen in Amsterdam gaf Scala op 19 juni 2010 een concert in de tuin van het Geelvinck-Hinlopenhuis, Keizersgracht 633, met Franse en Nederlandse liederen uit twee perioden, de 16e/17e eeuw (Claude le Jeune, Hubert Waelrant e.a.) en de 20e eeuw (Herman Strategier, Vic Nees e.a.).
Een hoogtepunt voor Scala was de uitvoering in 2010 van de Nicolaas Cantate van Benjamin Britten. Die cantate, waarin het leven van de heilige Nicolaas wordt verhaald, bevat ook twee kerkelijke liederen, mee te zingen door het publiek. Naar een idee van Jetze werden deze vervangen door 300 jaar oudere muziek van Henry Purcell (uit Dido and Aeneas, King Arthur en The Fairy Queen). Beide elementen samen leverden een verrassend nieuw geheel op. De tenor Geert Berghs zong de rol van Nicolaas. Daarnaast werd bij deze uitvoering een regisseur betrokken om de theatrale kant van de cantate vorm te geven. Zie de foto. Voor de uitvoering werd subsidie van het Amsterdams Fonds voor de Kunsten verkregen. Het is niet gezegd dat we iets soortgelijks in de nabije toekomst gaan herhalen maar het geeft wel aan dat Jetze Dubbelman voortdurend op zoek is naar nieuwe uitvoeringsmogelijkheden.
In januari zongen we religieuze koormuziek in de Lutherse kerk van Monnickendam onder de titel ‘Van Barok tot Heden’. Op het programma stonden een mis van Michael Haydn (de vader van...), de Nederlandse première van recent ontdekte motetten van Georg Philipp Telemann, enkele religieuze liederen van hun tijdgenoten Carl Heinrich Graun en Johann Hermann Schein en ‘Da Pacem Domine’ van Arvo Pärt. We werden begeleid door Diederick Koornstra (orgel) en Margo Fontijn (viola da gamba), die allebei ook solistisch optraden.
Aan het einde van 2009 werd een Oost-Europees programma uitgevoerd in de Muiderkerk samen met een strijkkwartet. Gezongen werden onder meer vier volks(dans)liederen van Béla Bartók, ‘Evening in Transylvania’ en de Boerendans uit Yevgeni Onegin van Pjotr Iljitsj Tsjaikowski. Bijzonder was de uitvoering van 7 zigeunerliederen van Antonín Dvořák, oorspronkelijk geschreven voor zangstem en piano, maar door Jetze Dubbelman bewerkt voor koor en strijkkwartet. Deze uitvoering werd financieel mogelijk gemaakt door het Schipholfonds.
